Schaduwwerk volgens voice Dialogue methode

Je kunt de hele wereld over reizen, maar je schaduw achtervolgt je overal. Net zoals bij Peter Pan. “Schaduw kan je leven flink saboteren. Zelfs zo erg dat hij ons ziek maakt. De kunst is om een innerlijk huwelijk te sluiten met onze donkere kanten en zo vrij te worden”, zegt transformatiepsycholoog Rosemarijn Moen. Dit kun je doen met schaduwwerk.

We hebben allemaal schaduwkanten: pijnlijke delen van onszelf die we het liefst onder het tapijt vegen. Maar wanneer we onze schaduw met bijbehorende gevoelens van schuld, schaamte, woede, pijn, verdriet of angst onderdrukken, saboteert hij op een gegeven moment je leven.

Stel, je wijst egoïsme compleet af. Hoogstwaarschijnlijk ga je constant over je grenzen en word je vatbaar voor een burn-out. Of stop je seksueel misbruik weg en werk je stiekem in de prostitutie, om macht te hebben over sekspartners. Maar kun je genieten van een orgasme? Grote kans dat je die nog nooit hebt gehad. Je overgeven aan een ander is onmogelijk. De keerzijde van schaduw is gemis, onderdrukt verlangen.

“Daarom is het zaak om onze schaduwkanten aan het licht te brengen en ze te leren aanvaarden. Dit kun je doen met behulp van schaduwwerk. Want schaduw manifesteert zich altijd in ons leven, hoe diep we hem ook wegstoppen”, zegt Rosemarijn.

De therapeut gebruikt daarvoor de Voice Dialogue-methode van psychologen Hal en Sidra Stone, gebaseerd op het werk van Carl Jung. “Dit is een hele praktische en toepasbare manier om jezelf te ontwikkelen, die echt bij iedereen aanslaat. Of je nou advocaat of vuilnisman bent. Dat is echt de kracht van deze techniek.”

Een bus met ‘ikken’

Voice dialogue omschrijft onze persoonlijkheid op toegankelijke wijze als een bus met ‘ikken’, delen van onszelf, erin. De ikken die voorin de bus zitten, zijn ontstaan vanuit overlevingsmechanismen tegen pijn, verdriet en angst. Denk bijvoorbeeld aan de pleaser, leider, zorger, pusher, controleur of perfectionist. Deze delen ontwikkelden we tijdens onze jeugd, als reactie op de wensen en eisen vanuit ons gezin en onze omgeving.

De ikken ‘beschermen’ je tegen kwetsbaarheid, met bepaalde aangeleerde normen, regels en waarden. Als je iedereen altijd tevreden houdt, word je bijvoorbeeld nooit afgewezen. Als je constant controleert of iets veilig is, kan je niets overkomen. “Iedereen herkent zichzelf in de metafoor van de ikken-bus. Dat maakt het zo toegankelijk. Ook desidentificatie geeft lucht. Je hebt de ikken, maar bent ze niet”, vertelt Rosemarijn.
Kijk je vanaf een afstandje naar de verschillende delen in jezelf, dan ontstaat er ruimte om je anders te gedragen. Je bent geen controleur, je hebt een controlerende ‘ik’ in je bus zitten en die heeft een goede intentie. Hij probeert je te beschermen. De perfectionist voorkomt falen en afwijzing. Tijdens de therapie ga je in gesprek met de verschillende delen in jezelf en ontdek je hun belangen. Rosemarijn: “Het is belangrijk om te beseffen: de ikken zijn geen vijanden en je bent geen slecht mens.”

Innerlijke kinderen in de kofferbak

Achter elke ‘primaire ik’ zit een kwetsbare ‘ik’ verscholen in de kofferbak. Jung omschrijft deze delen als onderdrukte kinderen, met gevoelens van schuld, schaamte, woede, pijn, verdriet en angst. Dit zijn onze schaduwkanten.

Dan heb je ook nog de innerlijke criticus, die de ikken voorin de bus aanstuurt. Hij doet er alles aan om de schaduwkanten in de kofferbak te houden, om zo onprettige gevoelens van pijn en angst te vermijden. Wanneer we ons niet aan de regels voorin de bus houden, krijgen we een tik op onze vingers van de innerlijke criticus.

Stel, je pleaset een keer niet. Dan zegt de criticus bijvoorbeeld: ‘Hé, je hebt geen complimentje gegeven.’ Of je negeert de perfectionist. Dan roept de criticus: ‘Je moet toch nog een keer die mail checken hoor, er zit misschien nog een foutje in.’

Rosemarijn: “Een innerlijke criticus kan zich in extreme gevallen ontwikkelen tot een uiterst dwangmatige en zelfdestructieve ‘ik’. Denk maar aan mensen met een eetstoornis. In hun kofferbak zit een enorm kwetsbaar kind. Door controle te houden over eten, hoeven ze die pijn niet te voelen. Dit is een gigantische schaduwkant. Hoe pijnlijker de situatie, hoe groter de schaduw.”

Het is lastig om de innerlijke criticus te ontmaskeren; die verschuilt zich achter de ikken voorin de bus en werkt schaduw in de hand. Hij is als een mol, undercover. Hij is de saboteur van je worsteling en verlangens.

Verlangen naar vrijheid

Want volgens Rosemarijn hunkert elk onderdrukt, innerlijk kind in de kofferbak naar vrijheid. Vrijheid om te spelen, in plaats van altijd alles goed te moeten doen of te controleren. Of naar eigenheid, licht gezond egocentrisme, kiezen voor jezelf.

Rosemarijn: “Stel, je bent in je jeugd gepest over je lichaam. In de kleedkamer trokken klasgenoten je kleding naar beneden en riepen dat je dik was. Dat deed ontzettend veel pijn en je ontwikkelde een enorm schaamtegevoel rondom je lichaam en bloot zijn. Je innerlijke criticus besloot dat je deze pijn, deze schaamte, nooit meer hoefde te voelen.”

Het gaat de kofferbak in. We hebben geen bewuste herinnering van dit proces. We verstoppen het in ons lichaam, maar de schaamte en pijn zijn niet verdwenen. De onderdrukte gevoelens sluimeren rond en worden getriggerd, wanneer mensen in onze omgeving zich bijvoorbeeld heel vrij gedragen en bloot rondlopen.

Rosemarijn: “Misschien bewonder je het, omdat je er zelf ook naar verlangt en probeer je ook vrij te zijn. Maar wanneer je nog geen gezonde, volwassen ‘ik’ hebt ontwikkeld en handelt vanuit een innerlijk kind, dat hunkert naar aandacht en erkenning, kan dat verkeerd uitpakken.”

Je geeft bijvoorbeeld de regie uit handen, gaat over je grenzen en valt ten prooi aan mannen met verkeerde intenties. Of je ontwikkelt juist een enorme worsteling met naakt zijn en gaat gemeenschappelijke douches, zwembaden en het strand uit de weg. Zie hier, de schaduw: je bent onvrij. ‘Zo ben ik gewoon’, denk je. Totdat je verlangen naar je vrij voelen te sterk wordt en je besluit zelfonderzoek te doen.

Regie nemen

“Het doel van Voice Dialogue is dat je je bewust wordt van de verschillende delen in jezelf, de innerlijke criticus ontmaskert en regie krijgt over de ikken in de bus. Jij bent dan de bestuurder en kunt bewuste keuzes maken. Wat dient mij wel en niet in dit leven?”, legt Rosemarijn uit.

Daar is moed voor nodig: zodra je de regels voorin de bus verandert, kom je in contact met de onderdrukte ikken in de kofferbak en alle bijbehorende gevoelens. Maar de beloning is groot. Rosemarijn: “Besluit je om je kwetsbaarheid te voelen, dan kun je een innerlijk huwelijk sluiten met alle ikken in de bus. Ze moeten namelijk allemaal meedoen om je goed en in balans te voelen. Kun je alle delen in jezelf aannemen als liefdespartner?”

Volgens Rosemarijn hebben we allemaal het verlangen om heel te worden. Kijk maar hoe we als mens geneigd zijn om binnen relaties onze tegenpolen aan te trekken. Ben je zelf een angstig en voorzichtig type, dan voel je je meer in evenwicht naast een avonturier of waaghals. Ben je altijd in de weer? Dan is het heerlijk als je partner je inspireert om meer te ‘zijn’. Zo komen de verstoten ikken achterin de bus toch een beetje aan bod.

Je geeft bijvoorbeeld de regie uit handen, gaat over je grenzen en valt ten prooi aan mannen met verkeerde intenties. Of je ontwikkelt juist een enorme worsteling met naakt zijn en gaat gemeenschappelijke douches, zwembaden en het strand uit de weg. Zie hier, de schaduw: je bent onvrij. ‘Zo ben ik gewoon’, denk je. Totdat je verlangen naar je vrij voelen te sterk wordt en je besluit zelfonderzoek te doen.

Energetisch opruimen

Narcisten, egoïsten, pleasers, redders. Of ze nou voorin de bus zitten of achterin de kofferbak: we hebben alle delen in ons. Met de Voice Dialogue-methode word je je bewust van alle ikken. Je ruimt mentaal op door erover te praten. Onze schaduwkanten willen en moeten aan het licht komen. Vervolgens doorvoel je de onderdrukte emoties van de ikken in de kofferbak.

“We zijn holistische wezens en het is belangrijk om ook op energetisch niveau ‘op te ruimen’. Schaduw nestelt zich namelijk in onze cellen en organen en creëert zo energieblokkades”, legt Rosemarijn uit.

Tijdens haar sessies neemt ze cliënten mee terug naar de momenten waarop ze hun schaduw ontwikkelden en helpt hen de onderdrukte emoties doorvoelen en loslaten. Zie hier het werk van de transformatiepsycholoog.

“Je huilt, schreeuwt, schopt, trilt, zweet en kokhalst. Dit is trauma dat loskomt en levensenergie die vrijkomt. Wanneer deze bevroren energie vrij door je lichaam kan stromen, ontstaat er vrijheid. Je wordt wie je echt bent.”